'दादा'

हप्ता असुलीबाट आपराधिक सञ्जालमा प्रवेश गरेका सुजन पौडेल(रमेश बाहुन) २ पटकसम्म हतियारसहित पक्राउ परे र धरौटीमा रिहा पनि भए। यतिखेर प्रहरीले फेरि उनलाई खोजिरहेको छ। यसपटक हतियार होइन हाउजिङ कम्पनीमा पैसाका लागि धम्क्याउँदै आएको आरोपमा प्रहरीले बाहुनलाई खोजिरहेको छ।

दुई दिन अघि मानिससहित एक्जाभेटर जलाएपछि हाउजिङ क्षेत्रलाई धन्दा बनाउने डनहरुमाथि कारबाही अगाडि बढाउन प्रहरीलाई दवाव बढेको छ। सुजन जस्तै १० भन्दा बढी डनले फरक फरक समूह परिचालन गरेर अवैध खानी, क्यासिनो, रात्रीकालीन व्यवसायसँगै हाउजिङलाई निसाना बनाइरहेका छन्।

एक चर्चित विल्डर्सले नागरिकसँग बिहीबार स्विकारे, 'यो व्यवसाय चलाउन गुण्डालाई पैसा नबुझाउने एकजना पनि छैनन्।' बुधबारमात्रै अघिल्लो दिन एक्जाभेटर जलाउनेबारे जानकारी दिएवापत आक्रमण भएपछि व्यवसायीहरु डनको दवदवाबारे खुलेर कुरा गर्न तयार छैनन्।

उनले दुर्ब्यसनीदेखि संगठित आपराधिक समूहसम्मले धम्क्याएर व्यवसायीहरुबाट रकम असुल्ने गरेको बताए। ' चलाईरहेको डोजर खोसेर पैसा माग्ने, अर्पाटमेन्टमै आएर सित्तैमा घर माग्ने, अनी फोन गरेर गिट्टीको काम मेरा केटाहरुलाई दिनु भन्दै धम्क्याउँछन् ' उनले भने, 'प्रहरीलाई भनेर पक्राउ गरायो भने केही दिनमै छुटिहाल्छन्, त्यसैले असुरक्षा बढाउनु भन्दा माग पूरा गर्न बाध्य छौं।'

८ वर्षदेखि हाउजिङ व्यवसायमा संलग्न अर्का एक व्यवसायी 'मध्यमस्तरका व्यवसायी अझ बढी टोले गुन्डादेखि संगठित समूहसम्मबाट पीडित रहेको बताउँछन्। सबै मापदण्ड पुर्‍याएर हाउजिङ शुरु गर्दा पनि १० देखि १५ प्रतिशतसम्म गुन्डाको माग पूरा गर्न रकम नछुट्टयाए कामै अगाडि बढाउन नसकिने ती व्यवसायीको अनुभव थियो। 'बाईकमा ह्वार ह्वार आउँछन्, भईरहेको काम रोक्छन् र पैसा माग्छन्,' उनले भने, 'के को पैसा भनेर सोध्यो भने हाम्रो क्षेत्रमा आएर आफु मात्र पैसा कमाउने, हामीलाई चाहिँदैन भन्छन्।'

हाउजिङ व्यवसायीलाई हैरान पारिरहेको गुन्डाराजबारे प्रहरी पनि बेखबर छैन। तर, उनीहरु आफ्नो कार्यक्षमता भन्दा पनि मुलुकको अवस्थालाई देखाउँछन्। बैदेशिक रोजगार व्यवसायी, रात्रीकालीन व्यवसाय र रक्तचन्दन तस्करीपछि आपराधिक ब्यक्तिहरुले हाउजिङ व्यवसायीहरुलाई आम्दानीको स्रोत बनाएको केन्द्रिय अनुसन्धान व्युरो प्रमुख डिआईजी राजेन्द्रसिंह भन्डारी स्विकार गर्छन। पीडित र प्रविधि सहयोगी हुन नसक्दा उनीहरुको सञ्जाल भत्काउन प्रहरी कमजोर देखिएको दावी गर्दै उनले भने, 'पीडित सहयोगी हुनुपर्‍यो, उनीहरु(संगठित अपराधी) को सञ्जाल भत्काउन प्रहरी अहिले पनि सक्षम छ।'

अपराधीकहरुले व्यवसायीको कमजोर पक्ष समातेर हिट गर्ने गरेको बताउँदै उनले गैर कानुनी काम भएको जानकारी पाएमा उनीहरुले त्यसैलाई हतियार बनाएर पैसा असुल्ने गरेको भन्डारीले बताए। राज्य संयन्त्रप्रति विश्वास नगरी आपराधिकतत्वसँग सम्झौता गर्दा अपराधिक समूह बलियो बन्दै गएको दावी गर्दै उनले भने, ' डर र भय जति मान्यो त्यत्ति बढ्छ, व्यवसायीले सुरक्षा संयन्त्रमाथि विश्वास गरेर सहयोग गरे समस्या सहजै समस्या समाधान हुन्छ।'

नेपाल जग्गा तथा आवास विकास संघका प्रवक्ता इच्छा वाग्ले गुन्डा र घोषित/अघोषित पार्टीबाट व्यवसायी पीडित भएपनि शान्ति सुरक्षाको प्रत्याभूतिका नभएका कारण प्रतिकार गर्न नसकेको बताउँछन्। उनले सुरक्षा निकायमाथि व्यवसायीहरु विश्वासस्त रहेपनि अहिलेको अवस्थाका कारण शुरक्षित महसुस गर्न नसकेको बताए।

हाउजिङका 'दादा'

नेपाली सेनाको रेन्जर गणको जागिर छाडेका दोलखाका ३० वर्षिय सुजन पौडेल प्रहरीले सर्वाधिक खोजी गरिरहेका ब्यक्ति हुन। प्रहरी तथ्यांक अनुसार सेनाको जागिर छाडेर २०६४ बाट हाउजिङ क्षेत्रबाट जर्वजस्ती रकम असुलीमा सक्रिय भएका उनी प्रारम्भमा साना हतियारको कारोवारमा संलग्न थिए। कारोवारकोक्रममा २ पटक पक्राउ परेपछि उनी समूह बनाएर हाउजिङ व्यवसायीबाट रकम असुल्न सक्रिय भएका हुन।

प्रहरी रेकर्ड अनुसार पौडेल २०६४ बैशाखमा दरवारमार्गबाट पेस्तोल सहित पक्राउ परेका थिए। जिल्ला प्रशासन कार्यालय काठमाडौंमा धरौटी बुझाएर रिहा भएका उनी बुटवलबाट २ वटा पेस्तोल सहित पक्राउ परे। हातहतियार खरखजनाको अभियोगमा २ वर्ष कारागार बसेपछि सफाई पाएर रिहा भएका उनी लगत्तै हतियारको कारोवार छोडेर हाउजिङबाट रकम असुल्न सक्रिय भएका थिए।

पौडेलबाट पीडित व्यवसायीहरु सुरक्षाको माग गर्दै प्रहरी महानिरिक्षक रमेशचन्द ठकुरीकोमा पुगेपछि उनको खोजी शुरु गरेको थियो। प्रहरीभित्रै बलियो सञ्जाल बनाएका ललितपुरको गोदावरीलाई आधारक्षेत्र बनाएर उपत्यकाभित्रै सक्रिय रहेकोबारे प्रहरी जानकार छ, तर, उनको खोजीमा जुटेको केन्द्रदेखि स्थानीयतहसम्मको प्रहरीले पक्राउ गर्न सकेको छैन। लागुऔषध र हतियार सहित पक्राउ परेर केन्द्रिय कारागारमा रहेका चक्रे मिलन कारागारभित्र बसेर आफ्नो समूह सञ्चालन गर्ने गरेको खुलेपनि उनको सञ्जाल भत्काउन प्रहरी सफल भएको छैन।

व्यवसायीका अनुसार गणेश लामा 'धम्क्याएर जर्वजस्ती बालुवा र निर्माण सामाग्रिको कारोवार गर्दै आएका छन्' सिरुवा कन्ट्रक्सन कम्पनि मार्फत गिट्टी र बालुवाको कारोवारमा समेत सक्रिय लामा प्रहरीको संगठित आपराधिक समूहको सूचीमा समेत छन्। मधेसी जनअधिकार फोरम लोकतान्त्रीक प्रवेश गरी केन्द्रिय सदस्य भएका उनी उपत्यकाभित्रै खुल्ला छन्।

पेस्तोल सहित पक्राउ परेपनि अदालतबाट सफाई पाएर ६ महिना अगाडि रिहा भएपछि हाउजिङलाई निशाना बनाउंदै कुमार श्रेष्ठ (घैटे) बालाजु क्षेत्रमा बसेर आपराधिक सञ्जाल विस्तार गरिरहेकोबारे प्रहरी जानकार छ,तर पक्राउ गरेको छैन। बाघबहादुर लामा (बाघे), रवि राणा, मिनकृष्ण महर्जन र रविन अधिकारी लगायत हाउजिङ व्यवसायीलाई त्रसित बनाउने गरेको बारे प्रहरी जानकार भएपनि प्रहरीले कानुनी कार्वाही गर्न सकेको छैन।

संगठित अपराधमा सक्रिय देखिएका विरुद्ध कार्वाही प्रकृया जारी रहेपनि अन्य निकायबाट सहयोग नभएको प्रहरी अधिकारी दावी गर्छन। अनुसन्धानकाक्रममा गणेशको नाममा ५० करोड भन्दा बढी सम्पत्ति देखिएपछि सम्पत्तिको स्रोत बारे अनुसन्धान गर्न राजश्वलाई ६ महिना अगाडि सिफारिस पठाएपनि कार्यान्वयन नभएको एक अधिकारीले बताए।

चक्रे कारागारभित्रैबाट आपराधिक गतिविधिमा सक्रिय रहेकोबारे एक महिना अगाडि नै कारागार प्रशासनलाई जानकारी गराएर सरुवा गर्न सुझाव दिएपनि कार्यान्वयन नभएको जानकारीदिंदै काठमाडौं परिसर प्रमुख पुष्कर कार्कीले भने' प्रहरीको जानकारीका आएको घटनामा तत्काल परिचालीत भएका छौं, कसैले प्रहरीलाई भन्दा बढी गुन्डालाई नै विश्वास गर्छन भने हामीले मात्र के गर्न सक्छौं?'